ORIËNTATIE IN DE PSY-WERELD
PSYCHISCHE PROBLEMEN ...
Psychische problemen zijn ingewikkeld. Daardoor is vaak niet duidelijk hoe die best aangepakt worden. Kun je die op je eentje oplossen? Of moet je daarmee naar een ander: een psychiater, een psycholoog, een of andere psychotherapeut, of zelfs een psychoanalyticus? Even een situering.
De psychiatrie is een specialisatie in de geneeskunde. Een psychiater gaat ervan uit dat psychische problemen 'iets' met 'het brein’ te maken hebben. Hij kan je dan ook medicatie (psychofarmaca) voorschrijven. In geval van nood kan hij je in een instelling laten opnemen.
De psychologie is een universitaire opleiding, die los staat van de geneeskunde. Een psycholoog houdt zich ofwel bezig met het wezen van de mens (‘de ziel’) ofwel met het waarneembaar gedrag (waaronder 'gedachten'). Dat leidt tot specialisaties in allerlei identiteits- en gedragsproblemen: een psycholoog zal proberen om je te leren hoe je daarmee kan omgaan.
De psychotherapie kent verschillende richtingen ('scholen'). Omdat ze in feite allemaal buiten de universiteit, dus buiten de psychiatrie en de psychologie zijn ontstaan, verzorgen die psychotherapiën hun opleidingen hoofdzakelijk zelf. Een psychotherapeut helpt je om het over je problemen te hebben - met als gevolg dat je je gevoelens enr je intieme relaties (met gezinsleden of partner) kan verwoorden, dat je van je verleden een 'verhaal' of een 'geschiedenis' kan maken.
De psychoanalyse is een verhaal apart. De psychoanalyse heeft een cruciale rol gespeeld in de ontwikkeling van de psychiatrie, de psychologie en verschillende psychotherapieën. Op een bepaald moment waren die dan zelfs niet veel anders dan verwaterde varianten van de psychoanalyse. Vandaag doen de psychiatrie, de psychologie en verschillende psychotherapieën dan ook hun uiterste best om via allerlei kritieken afstand van de psychoanalyse te nemen. Dat heeft voor de psychoanalyse het voordeel dat ze, in antwoord op die kritieken, duidelijker kan maken wat een een psychoanalyticus nu juist is. Dat is iemand die om te beginnen zelf in analyse is geweest, om iets aan zijn eigen problemen te doen. En die, op het einde van die eigen analyse, in staat is om anderen, met andere problemen, datzelfde unieke avontuur te laten meemaken. Een analyse blijft inderdaad een avontuur: ze heeft effect, altijd, maar zonder dat vooraf vastligt welke richting dat moet uitgaan. Die eigen analyse drijft een psychoanalyticus er ook toe om zich te blijven verdiepen, niet alleen in de vormen die psychische problemen vandaag aannemen (geen disorders meer, maar identities), maar ook in al wat mensen samenbrengt en verdeelt (het overhands toenemend en van gezicht veranderend onbehagen in de cultuur). En tenslotte doet die eigen analyse bij een analyticus ook de nood gevoelen om zich te verenigen - in verenigingen waarin kan beoordeeld worden of iemand effectief als psychoanalyticus kan functioneren, die een permanente vorming voor psychoanalytici verzorgen en die controle of supervisie van hun praktijk mogelijk maken.
Wat kan je van een psychoanalyticus verwachten? Dat je op met je eigen woorden en op je eigen wijze over je problemen kan spreken, wars van alle formats - en dat het antwoord daarop met jouw eigenheid rekening houdt. Vaak komt dat erop neer dat de psychoanalyse in een 'therapeutische dosis' wordt toegepast.
WAT KAN JE VAN MIJ VERWACHTEN?
Ik ben doctor in de psychologie, en docent emeritus van de Universiteit Gent.
Maar ik ben ook én vooral psychoanalyticus (van The New Lacanian School), met bijna veertig jaar ervaring in een private praktijk in de psychoanalyse en de psychoanalytische therapie (in Gent)